KÖTÜLÜĞÜN YÜZÜ
Dr.Tuğba Sevinç Gamsız
Klasik filmlerdeki kötü karakterlerin dermatolojik bulguları üzerine dünyanın en saygın tıp dergilerinden JAMA Dermatology’de Haziran, 2017’de oldukça özgün bir çalışma yayınlandı.
Bu yazıda tüm zamanların en popüler 10 Amerikan film kötü karakteri ile en popüler 10 film kahramanında cilt hastalıklarının sıklığı araştırılmıştı.
Ve bakalım ne bulunmuş?
Kötü karakterlerde, iyi kalpli kahramanlara kıyasla çok daha fazla cilt hastalığı olduğu..
Bunların sıklıkla saç dökülmesi, periorbital hiperpigmentasyon (göz çevresinde koyulaşma), derin kırışıklıklar, yüzde yara izleri, verruca vulgaris (siğil) ve rinofima olduğu..
Muhtemelen yüz ve saç derisi daha çok kameraya alındığı için cilt hastalıklarının daha çok bu bölgelerde görüldüğü..
KÖTÜ KARAKTERLERİN CİLT HASTALIKLARI
ALOPESİ (SAÇ DÖKÜLMESİ)
Kuzuların sessizliği filmindeki (1991) psikopat Dr. Hannibal Lecter, It’s a Wonderful Life (1947) filmindeki açgözlü işadamı Mr. Potter ve Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back (1980) filmindeki Darth Vader karakterlerinde saç kaybı kötülüğün işareti olarak kullanılmıştır.
Darth Vader’in maskesiz halinde solgun gri cilt rengi, koyu renkli göz çevresi, yüzünde yara izleri ve derin kırışıklıklar dikkat çekmektedir. Star Wars yapımcıları bu mecazları bir başka karakterde, Darth Sidious’ta da (the Emperor) kullanmışlardır.
1921 yapımı Nosferatu filmindeki Max Schreck, solgun yüzlü ve saçsız bir kötü karakterdir.
Kötü karakterlerdeki alopesi, tipik olarak androjenik tiptedir. Dramatik görsel efekti magnifiye etmek için, albinizm de daha çok alopesi ile birlikte kullanılmaktadır.
Modern filmlerdeki diğer alopesik kötüler ise Harry Potter filmlerindeki Lord Voldemort, The Incredible Hulk (2008) filmindeki kötü karakter, Apocalypse Now (1979) filmindeki Kurtz ve Austin Powers’ın Goldmember (2002) filmindeki Scott Evil’dır.
ALBİNİZM VE HİPOPİGMENTASYON
‘Kötü Albino’ mecazının, ölümün sanatta sarışın kadın ile temsil edildiği Neolitik Batı Avrupa kültürüne uzanan çok sayıda kültürel kaynağı vardır.
Vampirler; soluk renkli, ölü ve hareketli yaratıklardan zengin Avrupa folklorü ve albinizmi olan insanlara lanetli, sihirli olarak yaklaşılan Afrika tutumu gibi..
1960larda albinizmli kötü karakterlerde büyük artış görüldü. Bu dönemlerde bronz cilt sağlıklı ve çekici olarak düşünülüyordu. 1960’tan 2006’ya kadar ‘kötü albino’ stereotipine sahip 68 film yapıldı.
The Exorcist (1974) filmindeki Regan MacNeil ve The Empire Strikes Back filmindeki Darth Vader anormal cilt rengine sahip ‘kötü’lerden..
YÜZDE YARA İZLERİ
Yüzdeki yara izleri ilk bakışta şiddet dolu ve kavgalı bir geçmişi yansıtır. Darth Vader’in yüzündeki yara izlerine karşılık Luke Skywalker’ın kusursuz saç ve cildi kötü karakter-kahraman ayrımını görsel olarak vurgulamaktadır.
Ayrıca birçok karaktere dermatolojik durumlarını yansıtan isimler verilmiştir; The Lion King’deki (1994) Scar, Al Pacino’nun Scarface (1983), Grease’deki Craterface gibi..
DERİN KIRIŞIKLIKAR
Filmlerde kötü, sıklıkla yaşlı bir kadın şeklini alır – cadılar, kötü üvey anneler gibi..
Harvard mitoloji profesörü Maria Tartar kadın kötü karakterlerin, çocuğun yaşamındaki en güçlü insanın anne olduğu fikrinden yola çıkılarak oluşturulduğunu belirtmektedir.
Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1937) filmindeki Cadı, göz çevresindeki ödem ve koyu renk, burnundaki siğil, rinofima, derin kırışıklıkları, çirkin dişleri ve hor gören ifadesi ile korkutucu bir resim çizmektedir.
The Wizard of Oz (1939) filmindeki Wicked Witch of the West’in derin kırışıklıkları olmasa da ten rengi yeşildir.
KIZIL SAÇ
Elizabeth çağında Kraliçe Elizabeth I’in kızıl saçlarından esinlenilerek kültür ve sanatta kızıl saç lüksün sembolü olarak resmedilmesinin yanı sıra, tarih boyunca kızıl saç korkunun ve alay etmenin de konusu olmuştur.
Aynı zamanda –özellikle erkekler için- güçsüzlüğü ifade ettiği iddia edilmiştir.
Leonardo Da Vinci, Son Akşam Yemeği resminde Judas’ı kızıl saçlı resmetmiştir.
Double Indemnity (1949) filmindeki Phyllis Dietrichson ve The Exorcist filmindeki Regan MacNeil iki kızıl saçlı kötü karakterdir.
Kızıl saç kahramanlar ve kötü karakterler arasında bir ayrım yapmamakla birlikte, genel popülasyonda kızıl saç yalnızca % 4 civarında olduğundan akılda kalıcı film karakterleri yaratılmasını sağlar.
FİLM KAHRAMANLARINDAKİ CİLT BULGULARI
Yüzde cilt bulguları 6 tane kötü karakterde olmasına karşın, yalnızca iki kahramanda vardır.
Raiders of the Lost Ark (1981) filmindeki Indiana Jones ve Casablanca (1943) filmindeki Rick Blaine karakterlerinin yüzlerinde yara izleri vardır.
Ancak kötü karakterler ve kahramanların yüzlerindeki yara izleri birbirinden farklıdır.
Kahramanların yara izleri –kötü karakterlerinkilerin aksine- prostetik makyajla yapılmaz ve hikayede yorumlanmaz. Ayrıca kötü karakterlerin birden çok yara izi varken, kahramanların tek bir yüz yara izi vardır.
Dermatolojik hastalıklar filmlerde sıklıkla iyi ve kötünün ayrımının görsel tasviri için kullanılıyor.
Ancak bunun sonucunda cilt hastalığı olan bireylere karşı önyargı oluşabiliyor ve belirli hastalıklara sahip bireyler toplum içinde yanlış anlaşılabiliyor.
KAYNAK:
Croley J.A, Reese V., Wagner R.F,Dermatologic Features of Classic Movie Villains, The Face of Evil. JAMA Dermatology, 2017; 153 (6) 559-564.
https://jamanetwork.com/journals/jamadermatology/fullarticle/2614259?resultClick=1