KANSER TEDAVİSİNDE DEVRİM: İMMÜN KONTROL NOKTA İNHİBİTÖRLERİ
ATAKAN KILCI/KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ/ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK
İmmünoterapi, hastanın kendi bağışıklık sistemine ait belli bölümlerin kanseri de içeren bir grup hastalıkla mücadele etmek üzere kullanıldığı bir tedavi biçimidir. Amaç immün sisteme ait hücrelerin kanser hücrelerini hedef alarak onları yok etmelerini sağlamaktır. Çeşitli yolakları etkileyerek bu etkilerini ortaya çıkarırlar. Monoklonal antikorlar, immün kontrol nokta inhibitörleri, kanser aşıları bu yolakları etkileyen mekanizmalardır. Burada anlatmak istediğim konu İMMÜN KONTROL NOKTA İNHİBİTÖRLERİ.
Tümör hücrelerine yanıt veren antijen spesifik T hücreleri, fazla immün yanıtları önlemek için çeşitli mekanizmalar tarafından düzenlenir. İmmün kontrol nokta inhibitörleri olarak adlandırılan bu mekanizmalar aşırı immün yanıtı engeller. Klinik kullanımda farklı tümör tedavilerinde kullanılmaktadır. Bunlar CTLA-4, PD-1, PD-L1’i hedef alırlar. Hem CTLA-4 hem de PD-1, T hücrelerinin ko-inhibitör molekülleri olmasına rağmen, immün homeostaz üzerinde aynı etkiye sahip değildirler. Yapılan çalışmalarda alınan iyi sonuçlar sayesinde bu inhibitörler ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından onaylanmıştır. CTLA-4 B7 immünoglobulin süper ailesinin bir üyesidir. CTLA-4, öncelikle erken evre T hücresi aktivasyonunun şiddetini düzenler. CTLA-4 blokajı sitotoksik T hücre aktivasyonunu arttır ve Treg hücresine bağlı immün baskılamayı inhibe eder, böylece anti-tümör aktivitesini gösterir.
PD-1, insanlarda aktif olan monositler, B hücreleri, T hücreleri, dendritik hücreler ve doğal öldürücü T hücreleri üzerinde eksprese edilen ana immün kontrol noktası reseptörüdür. Nivalumab, pembrolizumab ve avelumabın immünoterapi özellikleri araştırılmış başta malign melanoma, renal hücreli karsinom, küçük hücreli akciğer kanseri, skuamöz hücreli karsinom olmak üzere birçok kanser tedavisinde başarılı olduğu gözlemlenmiştir.
Most common organ comorbidities associated with chronic liver diseases
CTLA-4 hedefli İpilimumabın Malign Melanom da endikasyonu FDA onaylıdır.
PD-1 hedefli Pembrolizumab’ın Melanom, renal hücreli karsinom, hodgkin lenfoma, gastrik karsinom, kolorektal karsinom da endikasyonu FDA onaylıdır.
PD-1 hedefli Nivolumab’ın melanom, hodgkin lenfoma, kolorektal kanser, skuamöz hücreli karsinom da endikasyonu FDA onaylıdır.
PD-1 hedefli Cemiplimab’ın Kutanöz yassı hücreli karsinom da endikasyonu FDA onaylıdır.
PD-L1 hedefli Avelumab’ın merkel-hücreli karsinom ve ürotelyal karsinomda da endikasyonu FDA onaylıdır.
PD-L1 hedefli Durvalumab’ın ürotelyal karsinom da endikasyonu FDA onaylıdır.
İmmün kontrol nokta inhibitörlerinin immünoterapide ki olağan üstü etkilerinin yanında bazı yan etkileri vardır. Bunlardan bazıları: Ensefalit, vaskülit, atrezi, üveit, nöropati, otoimmün diyabet, trombositopeni vs.
İmmün kontrol nokta inhibitörleri son yüzyılın kanser tedavisinde ki en büyük adımlarından biridir. Çalışmalar gün geçtikçe artmakta ve her geçen gün kanser tedavisinde daha çok umut olmaktadır.
KAYNAKÇA
1- AA Özlük, MG Oytun, D Günenç – 2017 – acikerisim.istanbulbilim.edu.tr
2- Aksu, Ozge Bas, and Sule Sengul. “Immune Checkpoints and Inhibitors/Immun Denetim Noktalari ve Inhibitorleri.” Journal of Ankara University Faculty of Medicine,
3- Ölmez ÖF, Arıcı S, Seçmeler Ş.Mide kanserlerinde immünoterapiler: PD-1 ve PD-L1 inhibitörleri. Türk HM, editör. Mide Kanserleri. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.78-84.
4- Kahveci, K , Türkoğlu, M . (2019). İmmün Kontrol Noktası İnhibitörleri Ctla-4 ve Pd-1/Pd-l1’in İmmünoterapideki Yeri . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 10 (2) , 210-218 . DOI: 10.29048/makufebed.569375
5- Tekin SB, Şimşek M, Bilici M. Kanserin İmmünolojik Tedavisinde Kullanılan Ajanlar. Tekin SB, editör. İmmünoonkoloji ve İmmünoonkolojik Tedaviler.1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.12-8.
6-https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/immunotherapy/checkpoint-inhibitors
7- Buchbinder, E. I., & Desai, A. (2016). CTLA-4 and PD-1 pathways: similarities, differences, and implications of their inhibition. American journal of clinical oncology, 39(1), 98
