Gastroenteroloji Bilim Dalı Nedir?
Tuba ERÜRKER ÖZTÜRK
Gastroenteroloji bilim dalı sindirim sistemi, karaciğer, pankreas, dalak ve safra kesesi ile ilgili hastalıkları değerlendiren bir bilim dalıdır. Ağızdan boşaltım sistemimizin son noktası olan anüse kadarki bölümlerde görülen tüm hastalıkları araştırır. Başka ülkelerde eğitimi farklılık göstermekle birlikte gastroenterolog olmak için Türkiye’ de öncelikle altı senelik tıp fakültesini tamamlamak gerekir. Sonrasında tıpta uzmanlık sınavında ( TUS ) iç hastalıkları ihtisasını tercih ederek bu uzmanlığı en az dört senede tezli olarak bitirmek gerekir. İç hastalıkları uzmanlığını tamamlayan hekimler yandal uzmanlık sınavı ( YDUS ) a girebilir. Bu sınavda alınan puana göre Gastroenteroloji bilim dalını seçerek en az 3 sene çalışıp sözlü sınavda başarılı olduktan sonra ancak uzmanlığınız tescil olur. Bu uzmanlık eğitimi süresince en az 2 yıl süresince üst ve alt gastrointestinal sistem endoskopisi ile Endoskopik Retrograd Kolanjio Pankreatigrafi ( ERCP ) ve karaciğer biyopsisi gibi işlemler konusunda eğitim alırlar.
Gastroenteroloji ile ilgili hastalıkların önemi eski Mısır ve Hipokrat döneminde fark edilse de sindirim sistemi hastalıklarının objektif olarak değerlendirilmesi 1805’de Philipp Bozzini’nin ağıza ve anüse giren ışıklı bir tüp ile ilk endoskopun prototipini yapmasıyla olmuştur. Günümüze kadarki dönemde endoskopik cihazlar daha modern, teknolojik, esnek, insan vücuduna uygun bir şekil alıp hastalıkların tanısında bize yardımcı olmaktadır. Hasta olarak düşündüğümüzde vücudumuza yabancı bir cisim ile bakılması korkutucu ya da ağrı verici olarak değerlendirilebilir. Ancak tedavideki bize yol gösterici tarafı büyük önem taşır. Endoskopi cihazları ile mide ve kalın bağırsaklar değerlendirilir. Çoğunlukla lokal anestezi dediğimiz boğaza sıkılan anestezik sprey ile mideye bakılabilir. En iyi sonuç için en az 6 saatlik açlık önerilmektedir. Üst gastrointestinal endoskopi ile hava verilerek gırtlak, ses kordları, yemek borusu, mide ve on iki parmak barsağa bakılır. Bu bölgelerdeki farklılıklar gözlenir. Gereğinde mikroskobik değerlendirme için endoskobun içinden geçen teknik ekipman ile parça alınabilir. Bu alınan parça milimetrik boyutta olup hastada ağrıya neden olacak bir durum oluşturmaz. Kalın bağırsağı değerlendirmek için gereken cihaz mideye bakılana göre daha uzun ve kalındır. Bu cihaz ile anüsten girilir bağırsaklar hava ile şişirilerek incelenir. İşlemin daha değerlendirilebilir olması için hastanın konforu önemlidir. Acil ve hayati risk teşkil etmediği sürece anestezi ilaçları kullanılarak hastanın daha sakin olması sağlanıp endoskopik işlemler daha kolayca uygulanabilir. İşlem sonunda bir rapor oluşturur ve hastaya teslim edilir. Sonuca hastanın tedavisi düzenlenip bir yol haritası oluşturulur.
Tanısal endoskopi kadar gelişen teknoloji sayesinde endoskopi ile tedavi imkanı da artmaktadır. Mide ve barsak kanamalarına müdahale ile hastaların hastane yatış oranlarını azalır. Mide ve bağırsakta saptanan erken kanser göstergesi olan poliplerin çıkarılması hastalarda ileri dönemde bu poliplerin kanserleşmesini önler. ERCP ile safra yolundaki taş ya da kitlelere müdahale edilebilir.
Gastroenteroloji bilim dalı aslında burada bahsettiğim işlemlerden çok daha fazlasını kapsamaktadır. Değerlendiren hastanın ihtiyacına göre işlemde gerekli tedavi uygulanır.