COVİD PANDEMİSİ KARACİĞER YAĞLANMASINI ARTIRDI
Prof Dr Deniz Güney Duman
Ulus Liv Hastanesi, Gastroenteroloji Bölümü Direktörü
Dünya Sağlık Örgütü’nün 11 Mart 2020 tarihinde Covid 19 pandemisini ilan etmesinden bu yana karantina kuralları gereği evde kaldığımız süreyi uzatarak mücadelemizi sürdürmeye gayret ediyoruz. Bu süre zarfında, eğitim ve iş faaliyetlerini evden sürdürdüğümüz, hayati ihtiyaçlarımızın bir kısmını dışarıya alışverişe çıkmadan eve sipariş ettiğimiz, yakınlarımızı ziyarete gitmek yerine görüntülü iletişime geçtiğimiz ve sonuçta ev içerisinde daha fazla zaman geçirdiğimiz tuhaf bir yaşamı deneyimledik.
Pandemi özellikle A.B.D ve bazı batı ülkelerinde 20 yaş üzeri nüfusun dörtte üçüne yakın kesimi zaten fazla kilolu veya obez kategorisine girmekteydi. Türkiye’de ise ileri yaş kadınlarda daha sık olmak üzere, obezite oranları toplumun yarısını aşmış durumdadır. Pandemi döneminde fiziksel aktivite azalması, sıkılma, aşırı heyecan, depresyon, sağlıksız gıda, atıştırmalık ve şekerlemelerin daha bol tüketilmesi gibi sebeplerle kiloda artışlar yaşanmıştır. İtalya’dan yapılan bir anket çalışmasına katılan bireyler ortalama 1.5 kg aldıklarını ifade etmiştir. Bu kilo artışı eğitim düzeyi yükseldikçe azalırken, aşırı heyecan ve depresyon tarifleyen bireylerde 2.07 kg’a kadar çıkmıştır. (Nutrients. 2020; 12(7):2016).
Obezite sebepli artmış yağ dokusu devamlı surette vücutta yangısal hasarlanma oluşturarak bağışıklık sisteminin olumsuz çalışmasına zemin hazırlamaktadır. İlaveten, SARS-CoV-2 virüsünün akciğere girişini sağladığı düşünülen ACE2 reseptörlerinin yağ dokusunda akciğerdekinden çok daha fazla oranda bulunduğu bu nedenle obezlerdeki artmış yağ dokusunun virüsün vücuda yerleşmesi için daha kolay bir ortam sağladığı düşünülmektedir. Tüm bunların üzerine B ve T hücresi isimli savunma hücrelerimizin obez kişilerde hem sayı hem de işlevsellik anlamında daha düşük kapasitede olmaları da Covid 19 enfeksiyonlarında işi daha da zorlaştırmaktadır. Obezlerde, diğer pek çok enfeksiyonda olduğu gibi Covid 19 enfeksiyonu için de yatkınlık ve kolay iyileşememe sorununu doğmaktadır. Sonuç olarak, obezite, Covid 19 için bağımsız bir risk faktörüdür. Bu konuda yeni çalışmaların verilerini merak ederken pandemide alınan fazla kiloların karaciğer yağlanmasını artıracağı da doğal bir sonuç gibi durmaktadır.
Diğer taraftan obez hastaların Covid 19 ile karşılaştıklarında anlamlı derecede artmış ağır hastalık geçirme riski, hastaneye yatış, hastaneye yattıklarında kısa sürede taburcu olamama ve hatta artmış ölüm oranları ile ilişkili bulunmuştur.
Obezite ve Covid 19 konusunda eldeki bu bilgiler akla karaciğer yağlanması bu süreçte nasıl bir seyir izler sorusunu getiriyor. Obezite ile karaciğer yağlanması doğrudan ilişkilidir. Hatta, karaciğer yağlanması tedavisi üzerine pek çok ilaç araştırılmakta olmakla beraber etkinliği kanıtlanmış tedavisi kilo vermektir. Beklendiği üzere karaciğer yağlanması olanlarda Covid seyrinin olumsuz geçeceği de yakın zamanda yapılmış bir çalışma ile gösterildi. Covid 19 pcr testi pozitif olup akciğer tomografisi çektiren hastalar ile Covid 19 enfeksiyonu olmayıp başka sebeple akciğer tomografisi çektiren hastaların aynı film içine giren karaciğer kesitleri incelendiğinde, Covid pcr pozitif olanlarda karaciğer yağlanmasının 4.7 kat daha fazla olduğu gösterilmiştir. (Abdominal Radiology 2020;45:2748–2754). Buradan, karaciğer yağlanması olanlar daha sık Covid 19 enfeksiyonuna yakalanmaktadırlar sonucu çıksa da daha ileri çalışmalara gereksinim olduğu da aşikardır.
Özet olarak, fazla kilolar size pandemiden hatıra olarak kalmasın. Aksi takdirde karaciğer yağlanmasında artış, karaciğer işlevlerinde bozulma, Covid 19’un daha kolaylıkla vücuda girip hastalık yapması ve hastalığın hastanede yatış gerektirecek kadar daha ağır seyretmesi sonuçlarından kaçış mümkün olmayabilir.
