Covid-19 ve Hipokondriyazis
Ayça Aysima ARICI
Giriş
Hepimizin bildiği gibi son 2 yıldır dünya Corona Virüs (SARS-CoV-2) salgınıyla mücadele etmekte ve ülkemiz de 2020 mart ayından beri belli aralıkla sokağa çıkma yasağı, karantina uygulayarak salgını kontrol altına almaya çalışmakta. Dönem dönem girilen karantinaya ek olarak hastalığın kendisinin yaydığı korku da bizleri evlere girmeye zorlamakta. Çünkü hastalığın tek çözümü şimdilik sosyal mesafe ve maske gibi görünüyor. Peki bu sosyal izolasyon ve pandemi duygusal ve mental sağlığımızı nasıl etkilemekte?
Yapılan çalışmalara göre Covid-19 salgını ciddi anlamda psikolojik strese sebep olmakta. Salgın emosyonel stres, anksiyetenin dışında mental bozukluklara yatkın olan kişilerde de hastalığın ortaya çıkmasını tetikliyor. Bunun yanında sosyal izolasyon ve karantinanın genel toplumda artışa sebep olduğu depresif semptomlarla ilgili birçok araştırma mevcut.
Sağlık Anksiyetesi Bozukluğu (Hipokondriyazis)
DSM -5’e göre artık hipokondriyazis olarak değil sağlık anksiyetesi bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Sağlık anksiyetesi kişinin ciddi bir hastalığının olabileceği ya da olduğuyla ilgili endişe duyması, zihinsel uğraşılarının olmasıdır. Kişinin hiçbir fiziksel semptomu yoktur ya da varsa bile düşük yoğunluktadır. Eğer ailesinde hastalığa sahip bir birey varsa zihinsel uğraşıları daha yoğun ve şiddetlidir. Sürekli olarak Diyabet olur muyum, tansiyon hastası olur muyum gibi endişeleri olur ve buna yönelik sürekli tahliller yaptırır, vücudunu inceler ya da doktor randevusundan kaçabilir.
Pandemi süreci, Covid-19 sağlık anksiyetesini tetiklemiş midir? Çevrenizde acaba Covid olur muyum, acaba dışarı çıksam bulaşır mı diye endişelenen, semptomu olmadığı halde ya da sadece burun akıntısı olduğu halde Covid miyim diye endişelenip test yaptıran insanlar sağlık anksiyetesi bozukluğuyla ilişkili olabilir mi? Ayrıca zamanında alanında uzman olmayan kişiler tarafından verilen yanlış tavsiyelerden dolayı, anksiyete obsesif ilaç kullanımına sebep olmuş olabilir. Fiziksel semptomlarını izlemeye eğilimli anksiyetöz kişiler anksiyetelerini azaltması için yanlış alarmlarla ilgili olan eğitimden fayda görebilirler.
Ayrıca pandemiden dolayı hastanelerin hem Covid-19 hastaları için hem de diğer hastalar için yetersiz kalabileceği şeklinde kaygılar da mevcuttur. Bazı hastalar Covid-19 bulaş riskinden dolayı ameliyat olmayı reddediyor. Pek çok hasta tutarlı bir şekilde iletişim kuramıyor, çift yönlü iletişim stratejileriyle hafifletilebilecek ve hafifletilmesi gereken terk edilme korkusu, izolasyon duyguları ve psikolojik acıya neden oluyor.
Bulaş korkusu obsesif kompulsif bozuklukla da ilişkili. (OKB) Bulaş obsesyonları ve temizleme kompülsiyonları gibi OKB ile ilişki semptomlar, distres de dünya genelinde artış gösteriyor.
Sonuç
Önceki salgınlara ve pandemilere verilen psikolojik reaksiyonlar üzerine yapılan araştırmalara göre bazı insanların şu anda gösterdiği aşırı kaygıda çeşitli psikolojik kırılganlık faktörleri rol oynuyor olabilir. Covid-19 enfekiyonunu atlatanlar post travmatik stres bozukluğu (TSSB) açısından yüksek risk taşıyorlar, özellikle, hastaneye yatmış olanlar, sağlık hizmeti alamamış olanlar, sağlık çalışanları, damgalanmış gruplar ve ek psikolojik sağlık problemi olanlar.
Tabi ki hem sağlık çalışanlarına hem genel popülasyona yardım edebileceğimiz önleyici ve terapötik imkanlarımız var. Örneğin, sosyal destek, uzun zamandır hayatın negatif olaylarına karşı psikolojik ve fizyolojik olarak önleyici bir faktördür. Ek olarak, stres etkenleriyle başa çıkmakta kullanılan uyarlanabilir duygu düzenleme stratejileri daha olumlu bir öznel iyilik hali ile sonuçlanabilir. Yeni bir çalışma tekrarlayan karantinaların mental sağlığa negatif etkilerini üniversite öğrencilerinde araştırdı ve en belirgin koruyucu faktörün pozitif yeniden odaklanma, zihinsel refahı artıran, depresyon ve anksiyete semptomlarını, yalnızlığı ve uyku problemlerini azaltan bilişsel duygu düzenleme stratejisi olduğunu buldu. Terapötik müdahalelerle ilgili olarak, bilişsel-davranışçı terapi, potansiyel olarak aşırı korkulara yol açan olumsuz düşünceleri, endişeleri ve kaygı belirtilerini azaltmaya odaklanarak yardımcı olabilir. Sağlık çalışanları ve genel popülasyon, düşünce ve davranışlarındaki uyumsuz kalıpları tanımak için kendi kendini izleyebilir. Gevşeme, stres toleransı ve kabullenebilirlik ile birlikte fiziksel egzersiz ve aktivite bu düşüncelerle başa çıkmaya yardımcı olabilir. Uzmanlar ve diğerleri tarafından yapılan doğru iletişim, örneğin, net, iyimser bir vizyon ve gerçekçi bir plan sağlayarak, kararlı eylemlerde bulunarak, açık ve sık iletişimi kolaylaştırarak dayanıklılığı da artırabilir. Covid-19 pandemisi ve uzun dönem psikolojik etkileri halk sağlığı problemi olarak ele alınmalı ve buna yönelik daha detaylı çalışmalar gerekmektedir.
Kaynakça
- Daniel K. Hall-Flavin, M.D. (06 Haziran 2018) Illness anxiety disorder, 20 Mayıs 2021 tarihinde https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/illness-anxiety-disorder/symptoms-causes/syc-20373782 adresinden erişildi.
- Coelho CM, Suttiwan P, Arato N, Zsido AN. “On the Nature of Fear and Anxiety Triggered by COVID-19.” Front Psychol. 2020;11:581314. Published 2020 Nov 9. doi:10.3389/fpsyg.2020.581314
- Pera A. “Cognitive, Behavioral, and Emotional Disorders in Populations Affected by the COVID-19 Outbreak.” Front Psychol. 2020 Sep 16;11:2263. doi: 10.3389/fpsyg.2020.02263. PMID: 33041902; PMCID: PMC7525188.
